Poetry / Ποίηση

Verbascum leaf rosette.
Egg-tempera and gold leaf on plywood 23x40cm.

«At such depth ... the conventional separations do not hold, they give in, as if saying: all is one. » (En Lefko)|

«I am not speaking of the common and natural capacity of perceiving objects in all their detail, but of the power of the metaphor to only retain their essence, and to bring them to such a state of purity that their metaphysical significance appears like a revelation.
I am thinking here of the manner in which the sculptors of the Cycladic period used their material, to the point of carrying it beyond itself.

It is just such an intervention in the real, both penetrating and metamorphosing, which has always been, it seems to me, the lofty vocation of poetry. Not limiting itself to what is, but stretching itself to what can be. It is true that this step has not always been received with respect. Perhaps the collective neuroses did not permit it. Or perhaps because utilitarianism did not authorize men to keep their eyes open as much as was necessary.

We see these ties distinctly, from Heraclitus to Plato and from Plato to Jesus. Having reached us in various forms they tell us the same thing: that it is in the inside of this world that the other world is contained, that it is with the elements of this world that the other world is recombined, the hereafter, that second reality situated above the one where we live unnaturally. It is a question of a reality to which we have a total right, and only our incapacity makes us unworthy of it.

It is not a coincidence that in healthy times, Beauty is identified with Good, and Good with the Sun. To the extent that consciousness purifies itself and is filled with light, its dark portions retract and disappear

But then, what becomes of Poetry? What does it represent in such a society? This is what I reply: poetry is the only place where the power of numbers proves to be nothing.

Art is the only concept that opposes nowadays the all-powerful position acquired by the quantitative esteem of values.

For the poet - this may appear paradoxical but it is true - the only common language he still can use is his sensations.
When I speak of sensations, I do not mean those, immediately perceptible, on the first or second level. I mean those which carry us to the extreme edge of ourselves. I also mean the "analogies of sensations" that are formed in our spirits.
For all art speaks through analogy.

Can poetry survive such a path? Can sensations, at the end of this incessant purification process, reach a state of sanctity? They will return then, as analogies, to graft themselves on the material world and to act on it. »

------------------------------
The above text is a selection of excerpts from Odysseus Elytis Nobel Lecture in 1979.

His masterpiece "Axion Esti" was born from his deep awareness that Greece's fate among the other nations was compared to the fate of the poet among other people (meaning the people of money and power). This was the first trigger, the first finding. And the need he felt for prayer, provided the second trigger - that is, giving his protestation for the injustice the form of a church liturgy.

He refused the award instituted by the military dictatorship (1972).
He refused being involved in politics.
He refused his proclamation as an academic (1977).

___________________________________________________________________________ 

«Σ΄ ένα τέτοιο βάθος ... τα συμβατικά χωρίσματα δεν αντέχουν, υποχωρούν, σαν να λένε: η ζωή είναι μία. » (Εν Λευκώ)

«Δεν μιλώ για τη φυσική ικανότητα να συλλαμβάνει κανείς τ' αντικείμενα σ' όλες τους τις λεπτομέρειες αλλά για τη μεταφορική, να κρατά την ουσία τους και να τα οδηγεί σε μια καθαρότητα τέτοια που να υποδηλώνει συνάμα την μεταφυσική τους σημασιολογία.

Ο τρόπος με τον οποίο μεταχειρίστηκαν την ύλη οι γλύπτες της Κυκλαδικής περιόδου, που έφτασαν ίσια-ίσια να ξεπεράσουν την ύλη, το δείχνει καθαρά.

Μια τέτοια, διεισδυτική και συνάμα μεταμορφωτική, επέμβαση, μέσα στην πραγματικότητα επεχείρησε πιστεύω ανέκαθεν και κάθε υψηλή ποίηση. Όχι ν' αρκεστεί στο «νυν έχον» αλλά να επεκταθεί στο «δυνατόν γενέσθαι».

Κάτι που, είναι η αλήθεια, δεν εκτιμήθηκε πάντοτε. Ίσως γιατί οι ομαδικές νευρώσεις δεν το επέτρεψαν. Ίσως γιατί ο ωφελιμισμός δεν άφησε τα μάτια των ανθρώπων ανοιχτά όσο χρειάζεται. Η ομορφιά και το φως συνέβη να εκληφθούν άκαιρα ή ανώδυνα.

Από τον Ηράκλειτο έως τον Πλάτωνα και από τον Πλάτωνα έως τον Ιησού διακρίνουμε αυτό το «δέσιμο» που φτάνει κάτω από διάφορες μορφές ως τις ημέρες μας και που μας λέει περίπου το ίδιο: ότι εντός του κόσμου τούτου εμπεριέχεται και με τα στοιχεία του κόσμου τούτου ανασυντίθεται ο άλλος κόσμος, ο «πέραν» η δεύτερη πραγματικότητα η υπερτοποθετημένη επάνω σ' αυτήν όπου παρά φύσιν ζούμε. Είναι μια πραγματικότητα που τη δικαιούμαστε και που από δική μας ανικανότητα δεν αξιωνόμαστε.

… Εάν είναι ο Απόλλων ή η Αφροδίτη, ο Χριστός ή η Παναγία, που ενσαρκώνουν και προσωποποιούν την ανάγκη να δούμε υλοποιημένο εκείνο που σε ορισμένες στιγμές διαισθανόμαστε, δεν έχει σημασία. Σημασία έχει η αναπνοή της αθανασίας που μας επιτρέπουν.

Δεν είναι διόλου τυχαίο ότι σε εποχές υγιείς το κάλλος ταυτίσθηκε με το αγαθόν και το αγαθόν με τον Ήλιο. Κατά το μέτρο που η συνείδηση καθαίρεται και πληρούται με φως, τα μελανά σημεία υποχωρούν και σβήνουν.

Τότε όμως η ποίηση; Τί αντιπροσωπεύει μέσα σε μια τέτοια κοινωνία; Απαντώ: τον μόνο χώρο όπου η δύναμη του αριθμού δεν έχει πέραση.

η τέχνη είναι η μόνη εναπομένουσα πολέμιος της ισχύος που κατήντησε να έχει στους καιρούς μας η ποσοτική αποτίμηση των αξιών.

Για τον ποιητή - μπορεί να φαίνεται παράξενο αλλά είναι αληθές -η μόνη κοινή γλώσσα που αισθάνεται να του απομένει είναι οι αισθήσεις.

Εννοώ τις «αναλογίες των αισθήσεων» στο πνεύμα.

Όλες οι τέχνες μιλούν με ανάλογα.

Μπορεί η ποίηση ν' ακολουθήσει έναν τέτοιο δρόμο; Οι αισθήσεις μες απ' τον αδιάκοπο καθαρμό τους να φτάσουν στην αγιότητα; Τότε η αναλογία τους θα επαναστραφεί επάνω στον υλικό κόσμο και θα τον επηρεάσει. »

----------------------------------------------------

Το παραπάνω κείμενο είναι μια επιλογή αποσπασμάτων από την ομιλία του Οδυσσέα Ελύτη κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ το 1979. 

Το κορυφαίο του έργο "Άξιον Εστί" γεννήθηκε από την βαθειά συναίσθησή του πως η μοίρα της Ελλάδας ανάμεσα στα άλλα έθνη ήταν ότι και η μοίρα του ποιητή ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους (εννοώντας τους ανθρώπους του χρήματος και της εξουσίας). Αυτό ήταν ο πρώτος σπινθήρας, το πρώτο εύρημα. Και η ανάγκη που ένιωθε για μια δέηση, του 'δωσε ένα δεύτερο εύρημα. Να δώσει, δηλαδή, σ' αυτή τη διαμαρτυρία του για το άδικο τη μορφή μιας εκκλησιαστικής λειτουργίας. 

Αρνήθηκε βραβείο θεσπισμένο από τη δικτατορία (1972). 
Αρνήθηκε την ανάμιξή του στην πολιτική. 
Αρνήθηκε την αναγόρευσή του ως Ακαδημαϊκού (1977).

Dioscorea communis.
Egg-tempera and gold leaf on plywood 25x35cm.

Euphorbia myrsinites.
Egg-tempera and gold leaf on plywood 20x28cm.

Dwarf Geranium robrtianum plant.
Egg-tempera and gold leaf on plywood 23x28cm.